همه چیز درباره قرص اورژانسی و نحوه مصرف آن
قرص اورژانسی یکی از روش‌های پیشگیری از بارداری است که به عنوان یک راه حل موقت پس از انجام رابطه جنسی بدون محافظت یا در صورت خرابی روش‌های دیگر پیشگیری از بارداری، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این قرص می‌تواند به جلوگیری از بارداری ناخواسته کمک کند و اغلب تحت عنوان «قرص صبح بعد» نیز شناخته می‌شود. در این مقاله، به بررسی کامل این قرص، نحوه عملکرد آن، عوارض جانبی، و نکات مهم در مورد استفاده از آن می‌پردازیم.
قرص اورژانسی چیست؟
قرص اورژانسی یا «لِوونورژسترول» (Levonorgestrel) یکی از رایج‌ترین روش‌های پیشگیری از بارداری اضطراری است. این قرص معمولاً پس از برقراری رابطه جنسی بدون استفاده از روش‌های جلوگیری از بارداری یا در صورت عدم موفقیت روش‌های دیگر، مانند پارگی کاندوم، مصرف می‌شود.
نحوه عملکرد قرص اورژانسی
این قرص با جلوگیری از تخمک‌گذاری یا جلوگیری از باروری تخمک، از بارداری جلوگیری می‌کند. همچنین می‌تواند با تغییر در لایه داخلی رحم از لانه‌گزینی تخمک بارور شده جلوگیری کند. نکته مهم این است که قرص اورژانسی باید هر چه زودتر پس از انجام رابطه جنسی مصرف شود تا اثر بخشی آن به حداکثر برسد.
انواع قرص‌های اورژانسی
دو نوع اصلی از قرص‌های اورژانسی وجود دارد: قرص‌های حاوی لِوونورژسترول و قرص‌های حاوی اولیپریستال استات (Ulipristal Acetate). هر دو نوع می‌توانند مؤثر باشند، اما نوع دوم معمولاً قوی‌تر است و تا پنج روز پس از رابطه جنسی نیز می‌تواند مؤثر باشد.
نحوه مصرف قرص اورژانسی
قرص اورژانسی باید تا 72 ساعت پس از رابطه جنسی بدون محافظت مصرف شود، اما هر چه زودتر مصرف شود، احتمال موفقیت بیشتری دارد. در برخی موارد، مصرف دو دوز با فاصله 12 ساعت نیز توصیه می‌شود. باید توجه داشت که این قرص نباید به عنوان روش اصلی جلوگیری از بارداری مورد استفاده قرار گیرد و فقط در مواقع اضطراری مصرف شود.
توصیه‌های مهم در مصرف قرص اورژانسی
- قرص اورژانسی فقط باید در مواقع اضطراری و به عنوان آخرین راه حل استفاده شود.
- این قرص نمی‌تواند از بیماری‌های مقاربتی جلوگیری کند.
- استفاده مکرر از قرص‌های اورژانسی می‌تواند باعث بروز عوارض جانبی شدیدتر شود.
پیشگیری اضطراری از بارداری
پیشگیری اضطراری از بارداری (که گاهی به آن قرص صبح بعد نیز گفته می‌شود) به شما کمک می‌کند که بارداری ناخواسته را پس از داشتن رابطه جنسی محافظت نشده یا در صورت خرابی روش پیشگیری از بارداری، مانند پاره شدن کاندوم، متوقف کنید.
دو نوع پیشگیری اضطراری وجود دارد:
- قرص پیشگیری اضطراری:
- لوونورژسترول: این قرص را می‌توان تا 72 ساعت (3 روز) پس از رابطه جنسی محافظت نشده مصرف کرد. هر چه زودتر مصرف شود، اثرگذاری آن بیشتر است.
- اولیپریستال استات: این قرص را می‌توان تا 120 ساعت (5 روز) پس از رابطه جنسی محافظت نشده مصرف کرد. این قرص نیز هر چه زودتر مصرف شود، مؤثرتر خواهد بود.
آی‌یودی مسی (IUD):
آی‌یودی مسی را می‌توان تا 5 روز پس از رابطه جنسی محافظت نشده به عنوان روش پیشگیری اضطراری مورد استفاده قرار داد. این روش یکی از مؤثرترین روش‌های پیشگیری از بارداری است و پس از قرار دادن آی‌یودی، می‌توان از آن به عنوان روش پیشگیری دائمی استفاده کرد.
اثربخشی قرص پیشگیری اضطراری:
- قرص‌های پیشگیری اضطراری زمانی که به درستی و در زمان مناسب مصرف شوند، بسیار مؤثر هستند، اما نباید به عنوان روش اصلی پیشگیری از بارداری استفاده شوند.
- قرص لوونورژسترول می‌تواند در حدود 85% از موارد از بارداری جلوگیری کند، در حالی که قرص اولیپریستال استات کمی مؤثرتر است.
عوارض جانبی:
برخی از عوارض جانبی ممکن است شامل تهوع، درد شکم، و تغییر در سیکل قاعدگی باشد. این عوارض معمولاً خفیف هستند و پس از مدتی از بین می‌روند.
مشاوره و راهنمایی:
اگر نگرانی‌هایی درباره پیشگیری اضطراری دارید یا نمی‌دانید کدام روش برای شما مناسب است، بهتر است با یک متخصص بهداشت یا پزشک مشورت کنید. آنها می‌توانند شما را در انتخاب روش مناسب راهنمایی کنند و همچنین در صورت نیاز آی‌یودی مسی را برای شما قرار دهند.
عوارض قرص اورژانسی
قرص اورژانسی، به خصوص لوونورژسترول (لونژیل)، که به عنوان یکی از رایج‌ترین قرص‌های جلوگیری از بارداری اورژانسی شناخته می‌شود، می‌تواند عوارض جانبی مختلفی داشته باشد. این قرص از تخمک‌گذاری جلوگیری می‌کند یا تخمک‌گذاری را به تأخیر می‌اندازد، و همچنین از باروری تخمک توسط اسپرم جلوگیری می‌کند.
عوارض جانبی رایج:
- تهوع و استفراغ: بسیاری از زنان ممکن است پس از مصرف قرص اورژانسی احساس تهوع کنند. در برخی موارد، استفراغ نیز ممکن است رخ دهد. اگر استفراغ ظرف دو ساعت پس از مصرف قرص رخ دهد، ممکن است نیاز به مصرف مجدد دوز باشد.
- سردرد و سرگیجه: برخی از زنان ممکن است پس از مصرف قرص دچار سردرد یا سرگیجه شوند. این عوارض معمولاً خفیف هستند و پس از مدتی از بین می‌روند.
- خستگی و ضعف: احساس خستگی یا ضعف عمومی یکی دیگر از عوارض جانبی قرص اورژانسی است که ممکن است تجربه شود.
- تغییرات در سیکل قاعدگی: مصرف قرص اورژانسی ممکن است باعث تغییر در سیکل قاعدگی شود. ممکن است خونریزی زودتر یا دیرتر از موعد معمول رخ دهد، یا شدت خونریزی متفاوت باشد.
- درد شکمی: برخی از زنان ممکن است درد یا ناراحتی در ناحیه شکم تجربه کنند.
مدیریت عوارض جانبی:
- تهوع و استفراغ: مصرف قرص اورژانسی همراه با غذا یا قبل از خواب می‌تواند به کاهش تهوع کمک کند. در صورت استفراغ، باید با پزشک مشورت کنید تا در صورت لزوم دوز اضافی مصرف شود.
- سردرد و سرگیجه: مصرف مسکن‌های بدون نسخه می‌تواند به کاهش سردرد کمک کند. همچنین، استراحت و نوشیدن مقدار کافی آب می‌تواند به مدیریت سرگیجه کمک کند.
- تغییرات در سیکل قاعدگی: در صورتی که تغییرات در سیکل قاعدگی به مدت طولانی ادامه یافت یا خونریزی بسیار شدید بود، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
نکات مهم:
- مصرف مکرر: استفاده مکرر از قرص‌های اورژانسی ممکن است باعث افزایش عوارض جانبی و کاهش اثربخشی شود. بهتر است این قرص‌ها فقط در مواقع اضطراری و به عنوان آخرین راه حل مصرف شوند.
- مشاوره پزشکی: اگر پس از مصرف قرص اورژانسی نگرانی‌هایی درباره عوارض جانبی یا تأثیرات بلندمدت آن دارید، حتماً با یک متخصص بهداشت یا پزشک مشورت کنید.
اثربخشی قرص اورژانسی
اثربخشی قرص اورژانسی بستگی به زمان مصرف آن دارد. هر چه زودتر پس از رابطه جنسی مصرف شود، احتمال جلوگیری از بارداری بیشتر است. با این حال، این قرص 100% مؤثر نیست و احتمال کمی برای بارداری حتی پس از مصرف آن وجود دارد.
فاکتورهای مؤثر بر اثربخشی
- زمان مصرف پس از رابطه جنسی
- وزن بدن: مطالعات نشان داده است که اثربخشی قرص اورژانسی ممکن است در زنان با وزن بالاتر کاهش یابد.
- استفاده از برخی داروهای دیگر که می‌تواند با اثرات قرص اورژانسی تداخل داشته باشد.
سوالات متداول در مورد قرص اورژانسی
در این بخش به برخی از سوالات متداول در مورد قرص اورژانسی پاسخ خواهیم داد:
- آیا می‌توان قرص اورژانسی را به عنوان روش پیشگیری از بارداری دائمی استفاده کرد؟
خیر، این قرص فقط برای موارد اضطراری است و نباید به عنوان روش اصلی پیشگیری استفاده شود. - آیا قرص اورژانسی می‌تواند باعث نازایی شود؟
خیر، هیچ مدرکی دال بر اینکه قرص اورژانسی باعث نازایی شود، وجود ندارد. - آیا می‌توان همزمان با قرص‌های دیگر از قرص اورژانسی استفاده کرد؟
بهتر است قبل از مصرف قرص اورژانسی با پزشک خود مشورت کنید تا از تداخلات دارویی جلوگیری شود.
