یا سرما درمانی، یکی از روش‌های پزشکی برای برداشتن زگیل و سایر ضایعات پوستی است. این روش بر پایه انجماد سلول‌های ناحیه مورد نظر و تخریب آنها با استفاده از سرما انجام می‌شود. کرایوتراپی به خصوص برای زگیل‌های ویروسی (ناشی از ویروس HPV) بسیار مؤثر است. در ادامه، به بررسی کامل این روش درمانی می‌پردازیم:
کرایوتراپی چیست؟
کرایوتراپی به معنای استفاده از دمای بسیار پایین برای درمان برخی بیماری‌های پوستی و داخلی است. این روش درمانی می‌تواند در بخش‌های مختلف پزشکی از جمله درماتولوژی (پوست‌شناسی)، انکولوژی (سرطان‌شناسی)، و حتی فیزیوتراپی به کار گرفته شود. در زمینه برداشتن زگیل، کرایوتراپی با استفاده از نیتروژن مایع، دمای ناحیه مورد نظر را تا حدی کاهش می‌دهد که سلول‌های زگیل از بین بروند.
مکانیزم عمل کرایوتراپی
انجماد سریع: نیتروژن مایع با دمای حدود -196 درجه سانتی‌گراد به طور مستقیم روی زگیل اعمال می‌شود. این دما باعث انجماد سریع آب داخل سلول‌های زگیل می‌شود.
تشکیل کریستال‌های یخ: انجماد سریع باعث تشکیل کریستال‌های یخ درون سلول‌ها می‌شود که به پارگی و تخریب دیواره‌های سلولی منجر می‌شود.
نکروز بافتی: پس از انجماد و تخریب سلول‌ها، بافت زگیل دچار نکروز (مرگ سلولی) می‌شود و در نهایت زگیل از بین می‌رود.
جدا شدن زگیل: بعد از چند روز تا چند هفته، بافت مرده زگیل به تدریج جدا می‌شود و پوست جدید و سالم جایگزین آن می‌شود.
مراحل انجام کرایوتراپی
1. آماده‌سازی ناحیه درمان:
پاکسازی: قبل از شروع درمان، ناحیه مورد نظر باید به دقت پاکسازی و خشک شود.
بی‌حسی موضعی (در صورت نیاز): اگر ناحیه تحت درمان حساس است یا زگیل بزرگ باشد، ممکن است پزشک از بی‌حسی موضعی برای کاهش درد استفاده کند.
2. اعمال نیتروژن مایع:
ابزار: پزشک از اسپری، اپلیکاتور پنبه‌ای یا پروب کرایوتراپی برای اعمال نیتروژن مایع استفاده می‌کند.
زمان: نیتروژن به مدت 5 تا 30 ثانیه روی زگیل اعمال می‌شود که بسته به نوع و اندازه زگیل متفاوت است.
فاصله: ممکن است نیاز به تکرار فرآیند با فاصله چند دقیقه برای اطمینان از تخریب کامل زگیل باشد.
3. مراقبت‌های پس از درمان:
بروز تاول: ممکن است پس از درمان، تاول‌هایی در ناحیه مورد نظر ایجاد شود که طبیعی است و معمولاً بدون نیاز به درمان خاصی بهبود می‌یابد.
تمیز نگه داشتن: ناحیه باید تمیز و خشک نگه داشته شود تا از عفونت جلوگیری شود.
جلوگیری از تحریک: باید از خراشیدن یا تحریک ناحیه درمانی خودداری کرد.
مزایای کرایوتراپی
سرعت و کارایی: کرایوتراپی معمولاً در یک جلسه کوتاه انجام می‌شود و می‌تواند به سرعت زگیل‌ها را از بین ببرد.
عدم نیاز به جراحی: این روش بدون نیاز به برش و بخیه است و جای زخم یا اسکار کمی ایجاد می‌کند.
کمترین درد: معمولاً درد و ناراحتی پس از کرایوتراپی کمتر از سایر روش‌های جراحی یا الکتروکوتری است.
عدم نیاز به بی‌حسی عمومی: به طور کلی نیازی به بی‌حسی عمومی نیست و تنها در موارد حساس از بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود.
معایب و عوارض جانبی کرایوتراپی
تاول و زخم: بروز تاول و زخم در ناحیه درمانی ممکن است رخ دهد که معمولاً بدون درمان خاص بهبود می‌یابد.
درد موقتی: ممکن است در هنگام یا بعد از درمان، درد یا سوزش موقتی احساس شود.
تغییر رنگ پوست: ممکن است پس از بهبود، تغییر رنگ موقتی یا دائمی در ناحیه تحت درمان دیده شود.
عدم موفقیت در برخی موارد: در برخی مواقع، ممکن است زگیل‌ها به طور کامل با یک جلسه کرایوتراپی از بین نروند و نیاز به تکرار جلسات باشد.
مراقبت‌های پس از کرایوتراپی
پوشاندن ناحیه: در صورت بروز تاول، ممکن است پزشک پیشنهاد دهد که ناحیه را با بانداژ پوشانده تا از آسیب دیدن جلوگیری شود.
استفاده از کرم‌های مرطوب‌کننده: می‌توان از کرم‌های مرطوب‌کننده برای کاهش خشکی و خارش استفاده کرد.
پرهیز از خاراندن: از خراشیدن یا تحریک ناحیه درمانی خودداری کنید تا بهبودی سریع‌تر صورت گیرد.
تماس با پزشک: اگر علائم عفونت مانند قرمزی شدید، تورم، یا چرک مشاهده کردید، باید با پزشک مشورت کنید.
چه زمانی کرایوتراپی مناسب است؟
کرایوتراپی برای موارد زیر می‌تواند مناسب باشد:
زگیل‌های معمولی و کف پا: زگیل‌هایی که در نواحی پوستی خاص یا کف پا ظاهر می‌شوند.
زگیل‌های تناسلی: در برخی موارد، کرایوتراپی می‌تواند برای زگیل‌های تناسلی نیز استفاده شود، اما بهتر است با پزشک متخصص مشورت شود.
ضایعات پوستی پیش‌سرطانی: کرایوتراپی می‌تواند برای درمان ضایعات پوستی که خطر سرطانی شدن دارند، مورد استفاده قرار گیرد.
بیماری‌های پوستی دیگر: در برخی شرایط خاص، کرایوتراپی برای درمان بیماری‌های پوستی دیگر مانند کلوئیدها نیز به کار می‌رود.
چه زمانی باید از کرایوتراپی اجتناب شود؟
بیماران با مشکلات گردش خون: افراد با مشکلات عروقی و گردش خون ممکن است در معرض خطر بیشتری برای عوارض کرایوتراپی باشند.
افراد با پوست حساس: اگر پوست فرد به راحتی دچار آسیب یا تغییر رنگ می‌شود، بهتر است از کرایوتراپی استفاده نشود.
زگیل‌های مقاوم: در صورتی که زگیل‌ها به کرایوتراپی مقاوم باشند، ممکن است نیاز به استفاده از روش‌های دیگر باشد.
نتیجه‌گیری
کرایوتراپی یک روش مؤثر و سریع برای درمان زگیل‌ها و برخی ضایعات پوستی است که با استفاده از نیتروژن مایع انجام می‌شود. این روش معمولاً بدون نیاز به جراحی و با درد کم همراه است، اما ممکن است نیاز به تکرار جلسات داشته باشد. مراقبت‌های پس از درمان و مشاوره با پزشک برای جلوگیری از عوارض جانبی و تضمین بهترین نتیجه از اهمیت بالایی برخوردار است. اگر به دنبال درمان زگیل‌ها هستید، کرایوتراپی می‌تواند گزینه مناسبی باشد، اما قبل از تصمیم‌گیری نهایی، حتماً با پزشک خود مشورت کنید تا بهترین روش برای شرایط خاص شما انتخاب شود.
